Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΠΡΩΪΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ, JEAN-PAUL DIDIERLAURENT (ΕΚΔ. ΠΑΤΑΚΗ)

Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΠΡΩΙΝΟΥ ΤΡΕΝΟΥ

ΖΑΝ-ΠΟΛ ΝΤΙΝΤΙΕΛΟΡΑΝ

ΕΚΔ. ΠΑΤΑΚΗ

«Mπορώ να γίνω ευτυχισμένος με τα πιο απλά πράγματα

Και με τα πιο μικρά.

Και με τα καθημερινότερα των καθημερινών.».

 Οδυσσέας Ελύτης

Ένας τριανταεξάχρονος άντρας που αγαπά τα βιβλία, με ένα όνομα καταδίκη (στα γαλλικά το Guylain Vignolles παραφράζεται με το Vilain Guignol δηλαδή κάτι σαν «βρωμοπαλιάτσος»), με μία εργασία μισητή σε ένα εργοστάσιο που πολτοποιεί τα απούλητα βιβλία, με μοναδικούς φίλους ένα χρυσόψαρο, έναν φύλακα που μιλά μόνο με ρίμες και έναν βαριά ανάπηρο παλιό συνάδελφο, τα πόδια του οποίου χάθηκαν σε ένα τρομερό ατύχημα πριν από κάποια χρόνια στο εργοστάσιο. Μοναδική απόλαυση του ήρωα: κάθε μέρα, παίρνοντας το τρένο των 6.27 διαβάζει στην τύχη σελίδες που έχει διασώσει την προηγούμενη μέρα από την αδηφάγα πολτοποίηση του τρομερού μηχανήματος Zerstor 500. Κάποια μέρα βρίσκει στο τρένο ένα στικάκι USB με αριθμημένα αρχεία/σελίδες ημερολογίου μίας άγνωστης κοπέλας. Και τότε ξεκινά μία καινούργια διαδρομή για τον ήρωά μας, αυτή τη φορά αναζητώντας την ευτυχία, διεκδικώντας τη μοίρα του.

Ο συγγραφέας, σε ένα μικρής έκτασης κομψοτέχνημα, καταφέρνει να δημιουργήσει ένα έργο βαθιά ανθρώπινο, γεμάτο τρυφερότητα, ένα «feel good» βιβλίο που ζεσταίνει την καρδιά μας. Η πραγματικότητα στον «Αφηγητή…» είναι αδυσώπητα σκληρή, όμως ο Didierlaurent πετυχαίνει να θέσει τα στερεότυπα σε σοβαρή δοκιμασία. Παρότι χειρίζεται ένα μηχάνημα πολτοποίησης βιβλίων, ο ήρωας λατρεύει τα βιβλία. Ο Υβόν, φύλακας εργοστασίου, είναι ένας καλλιτέχνης, μία φυσιογνωμία ποιητική, ο Τζουζέππε, ηλικιωμένος σακάτης μετά το ατύχημα στο εργοστάσιο που του κόστισε τα δυο του πόδια, είναι γεμάτος αξιοζήλευτη διάθεση  να βοηθήσει το φίλο του να βρει την ιδιοκτήτρια του USB, το ψαράκι της γυάλας Ρουζέ ντε Λιλ, εκτελεί χρέη φίλου κολλητού, η «μαντάμ-πιπί» σε τουαλέτες εμπορικού κέντρου στα προάστια του Παρισιού είναι μία ψυχή τρυφερή που ονειρεύεται τον έρωτα και τον πρίγκηπα του παραμυθιού πάνω στο άσπρο άτι, μετρώντας κάθε εαρινή ισημερία τα λευκά φαγεντιανά πλακάκια που κοσμούν το δικό της, παράδοξο, βασίλειο της χλωρίνης, των απορρυπαντικών και των ρολών τουαλέτας….

«Ο αφηγητής….» είναι ένα απολαυστικό βιβλίο για κάθε ώρα, για όλες τις ώρες, τις μοναχικές, της σχόλης, των διαδρομών, των διακοπών. Είναι ένα παραμύθι που συνταιριάζει την ταπεινότητα με την ανθρωπιά, γεμάτο λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις, εναλλαγές μεταξύ θλίψης και χιούμορ όπου η Σταχτοπούτα, πλέον, καθαρίζει τουαλέτες και αυτοί που νικούν, εν τέλει, είναι οι απλοί, ίσως ασήμαντοι, άνθρωποι. Ο συγγραφέας αποφεύγει το σκόπελο του εύκολου αναγνώσματος χάρη στον τρόπο γραφής του, στη συγγραφική του ματιά, τη γοητεία των ηρώων του. Με μια λιτή αμεσότητα και μία ματιά που αποπνέει ζεστασιά, ο Didierlaurent συγκλίνει τις παράλληλες πορείες δύο μοναχικών, ευαίσθητων αλλά και πεισματάρηδων χαρακτήρων. Πρόκειται για ανθρώπους που η τραχύτητα του περιβάλλοντός τους δεν κατάφερε να μετακομίσει στην ψυχή τους, η οποία δονείται από ευαισθησία και καλοσύνη.

Φαινομενικά το βιβλίο αναδεικνύεται για τα θέματα που πραγματεύεται, το βασικότερο των οποίων είναι η δύναμη του βιβλίου, το βιβλίο όχι πια ως μέσο αλλά ως σκοπός, διαβάζουμε για να διαβάσουμε, για ν’αφεθούμε σε αυτή τη μαγεία που αφήνει η ανάγνωση ενός κειμένου, σελίδα τη σελίδα, η ματιά μας χαϊδεύει το κείμενο, τα δάχτυλα αγγίζουν τρυφερά το χαρτί, το μυαλό μας ήδη ταξιδεύει, το κείμενο ως αφορμή, το βιβλίο αυτό καθεαυτό ως απόλαυση. Και αυτό ακριβώς το συναίσθημα είναι που απογειώνει, το βιβλίο ως παρηγοριά, το βιβλίο ως εξιλέωση, το βιβλίο ως εργαλείο, το βιβλίο ως ψυχαγωγία, το βιβλίο ως συντροφιά, το βιβλίο ως απαραίτητο συστατικό της καθημερινής, της πεζής μας ζωής.

Είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο συγγραφέας βρίσκει χώρο ακόμη και για την ιδέα του έρωτα. Ερωτεύεσαι ίσως αυτόν που σε κάνει να αποδεχτείς τον εαυτό σου. Ή πάλι, ίσως δεν είναι καν έρωτας, ίσως είναι κάτι διαφορετικό αλλά και πιο βαθύ. Ίσως ο έρωτας είναι για κάποιους μια πολυτέλεια ανέλπιστη, ένα δώρο εξ ουρανού, μία ευλογία που επιτρέπεται όταν δεν απαγορεύεται να είσαι αυτός που είσαι. Θεωρείς ξεχωριστό αυτόν που σε κάνει να αποδεχτείς το ποιος είσαι, να πάψεις να είσαι σε σύγκρουση με σένα. Ίσως το βιβλίο αναδεικνύει τελικά έναν έρωτα ή ίσως πάλι βρίσκει χώρο για μια σχέση που θα θεμελιώσει έναν εαυτό που θα μπορεί μελλοντικά να ζήσει ό,τι έχει ονειρευτεί. Η Ζυλί, η νεαρή ιδιοκτήτρια του USB, θα ζήσει την ιστορία αγάπης που ονειρεύτηκε και τα φαγεντιανά της πλακάκια θα φθάσουν τον υπέροχο αριθμό 14.718, ένα μόλις νούμερο πάνω από το πεζό, ρηχό, ανούσιο 14.717. Είναι εκείνη πια η πυργοδέσποινα των ουρητηρίων, που τολμά να ονειρευτεί τον έρωτα ο οποίος τελικά φθάνει και της χτυπά την καστρόπορτα. Ο πρίγκηπάς της την ερωτεύεται γι΄αυτό ακριβώς που είναι.

Ταυτόχρονα, όμως, ο συγγραφέας αφήνει να φανεί, πέρα από το αρχικά προφανές, και ένα άλλο, κρυμμένο, μυστικό : η σημαντικότητα των ασήμαντων, αυτά που χάνουμε, που ολοένα μας διαφεύγουν, που μας αφήνουν παγερά αδιάφορους, που δεν τραβούν στο ελάχιστο την προσοχή μας, που αξίζει ακόμη και να τα περιφρονήσουμε. Τίποτε όμως δεν είναι ανάξιο προσοχής, όλα έχουν τη δική τους σημασία, όλα μετρούν, όλοι αξίζουν, εμείς δεν είμαστε ούτε καλύτεροι ούτε περισσότερο σημαντικοί από άλλους. Είμαστε όλοι το ίδιο.

Χωρίς ο Didierlaurent να καταφεύγει σε αβανταδόρικες συγγραφικές δεξιοτεχνίες, χωρίς να εκβιάζει συναισθηματικά την προσοχή του αναγνώστη, αν και το βιβλίο εκπέμπει τόσο συναίσθημα που είναι αδύνατο να του αντισταθείς, η συνολική αίσθηση αυτού του κομψοτεχνήματος είναι  μία αφοπλιστικά όμορφη, σε γενικές γραμμή απλή γραφή, που αναδεικνύει μία δροσερή πρωτοτυπία και, σε κάθε περίπτωση, μιλά με αμεσότητα και βρίσκει κατευθείαν το στόχο της: η ατέλεια, στην όποια μορφή της, δεν είναι κατάρα και η δυνατότητα να αποτυγχάνεις συναντά τη δυνατότητα να ερωτεύεσαι, τη δυνατότητα να ζεις, έστω και διαφορετικά, έστω και με ατέλειες. Τελικά, και τα πιο απλά πράγματα μπορεί να είναι και τα ομορφότερα.

Η κριτική για το βιβλίο «Ο αφηγητής του πρωινού τρένου» γράφτηκε από τη Νάντια Τράτα και διαβάστηκε στην Ομάδα Φιλαναγνωσίας του Βιβλιοπωλείου «ΙΑΝΟΣ» στις 18/4/2018.