ΩΣΤΙΚΟ ΚΥΜΑ, ΝΙΚΟΣ ΔΑΒΒΕΤΑΣ (ΕΚΔ. ΠΑΤΑΚΗ)

Ωστικό κύμα

Νίκος Δαββέτας

Εκδ. Πατάκη

Υπομονή! Θα πήξει το δάκρυ, θα γίνει νησί. (σελ. 152)

Επαμεινώνδα Γονατά, Από το βιβλίο «Η Κρύπτη» εκδόσεις Στιγμή 2006

Άραγε πήζει ποτέ το δάκρυ; Γίνεται νησί, νησίδα σωτηρίας; Έρχεται ποτέ η ώρα που ένα ωστικό κύμα,  «η υπό μορφή κύματος βίαιη μετατόπιση των μορίων του αέρα ως αποτέλεσμα μιας έκρηξης», όπως διαβάζουμε στο βικιλεξικό, να μετουσιωθεί σε κάτι διαφορετικό, σε κάτι ολότελα, απρόσμενα καινούργιο;

Η ηρωίδα Δέσποινα, μητέρα ενός δεκαεννιάχρονου νέου, βιώνει έναν άφατο πόνο όταν ο μοναχογιός της χάνεται σε μία έκρηξη σε ένα σταθμό του μετρό στο Λονδίνο. Ποια είναι όμως η αλήθεια; Τι συνέβη πραγματικά; Ποιος είναι ο θύτης και ποιο το θύμα στη συγκεκριμένη περίπτωση;

Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο, παρότι «μικρό το δέμας», ίσως περισσότερο νουβέλα με τις 157 σελίδες του, είναι ολόκληρο μία συναρπαστική ιστορία ή καλύτερα μία ολόκληρη αλληλουχία ιστοριών οι οποίες χάρη σε μία αριστοτεχνική συγγραφική virtuosité ξετυλίγουν το νήμα με το οποίο η ηρωίδα Δέσποινα θα αναζητήσει την έξοδο από την ερεβώδη σπηλιά της πλάνης, της απελπισίας και της μοναξιάς, με μία λέξη τη λύτρωση από τον απόλυτο, καθηλωτικό πόνο.

Ο συγγραφέας, τηρώντας την τριτοπρόσωπη αφήγηση γίνεται ένας παρατηρητής που συντροφεύει την Δέσποινα (και τον αναγνώστη) στην αναπάντεχη διαδρομή για την ανακάλυψη της αλήθειας, με μία γλώσσα σύγχρονη, άμεση και απόλυτα ταιριαστή με τα δύσκολα θέματα που καταπιάνεται. Φαινομενικά απλό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό το ύφος του έργου που δρα υπόγεια, ξεσηκώνει απρόσμενα και που καίρια σημαδεύει το στόχο του : να θέσει ερωτήματα και να αφήσει τον αναγνώστη να πορευτεί προς την ανακάλυψη των απαντήσεων, αν και δεν είναι σίγουρο ότι αυτές υπάρχουν πάντα.

Το Ωστικό Κύμα έχει έναν τρόπο γραφής όπου το παρόν μπλέκεται με το παρελθόν, με έναν τρόπο αναπόδραστα αλληλένδετο, ανασηκώνει το πέπλο που σκεπάζει σκονισμένες εικόνες, ξεχασμένα αισθήματα, εγκαταλειμμένα όνειρα, ανείπωτες ενοχές, βουβό, ολοκληρωτικό πόνο και τέλος, μία στάλα φως, ικανή να γεννήσει (κυριολεκτικά και μεταφορικά) μία αναπάντεχα καινούργια ημέρα.

Κυρίως οι γυναίκες του βιβλίου έχουν όνομα και ο Αλβανός εργάτης, απών ο πατέρας, ο σύζυγος «αυτός», ο γιος επίσης χωρίς όνομα αλλά με χαρακτηρισμούς όπως «τσογλάνι», έννοιες που διττά κρύβουν ακατανόητη τρυφερότητα και ταυτόχρονα καταπιεσμένο θυμό). Η ηρωίδα Δέσποινα, αφού έζησε μία ζωή επιδερμικά, αρνούμενη κάθε ευθύνη στη δική της οικογένεια και εφησυχάζοντας τραγικά, ξαφνικά λόγω ενός γεγονότος έρχεται αντιμέτωπη με τις δικές της ενοχές που σαν κύμα την καταπίνουν αχόρταγα. Μέσα από μία επώδυνη πορεία προς τα βάθη του παρελθόντος και τις ρωγμές του παρόντος, ο συγγραφέας με ένα έργο σύγχρονο, ρωμαλέο, δωρικό, αφοπλιστικά απλό, αφού μας έχει παρασύρει σε ένα ταξίδι όπου ο αναγνώστης βρίσκεται ολοένα αντιμέτωπος με τα θηρία του σύγχρονου κόσμου, αποφασίζει, τέλος, να τηρήσει μία στάση συγκαταβατική και  δίνει στην ηρωίδα Δέσποινα (αλλά και σε εμάς τους αναγνώστες) την ευκαιρία να φθάσουμε σε ένα μικρό ξέφωτο ελπίδας. Πληρώθηκε πια το τίμημα για όλες τις φρούδες ελπίδες, τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, τις αυταπάτες.

Ο κ. Δαββέτας θέτει με το βιβλίο του ένα κυρίαρχο ζήτημα : η επικαιρότητα ως βάση, αφορμή και καμβάς για να στηθεί ένα λογοτεχνικό έργο υψηλών στόχων, ένα έργο στο οποίο με κοφτή ανάσα παρακολουθούμε πώς η απομόνωση των ανθρώπων και η βία (συναισθηματική και σωματική) που συντελείται μέσα στις προσωπικές τους ζωές είναι απόληξη της βίας που ασκεί και προβάλλει η ίδια η κοινωνία και αυτό στην πορεία γυρίζει μπούμεραγκ και σαρώνει ψυχές, ζωές, όνειρα.

Το «Ωστικό κύμα» είναι ένα πανόραμα που διαρκώς ξεγλιστρά μεταξύ ιστοριών/περιγραφών και χαρακτήρων, κτίζοντας με τρόπο ελλειπτικό το τελικό του αποτέλεσμα και χαρίζοντάς μας στο τέλος όλη τη βαρύτητα και τη σημασία του μηνύματός του. Ο  κ. Δαββέτας σε ένα μικρής έκτασης έργο συγκεντρώνει καυτά, σύγχρονα θέματα όπως η διάλυση της οικογένειας, η απουσία επικοινωνίας, οι πληγές της ελληνικής κοινωνίας μετά τον εμφύλιο, η μετανάστευση, η τρομοκρατία εντός και εκτός των συνόρων, η καταστροφή σε εξακολουθητικό χρόνο εξαιτίας του ωστικού κύματος που κομματιάζει, διαλύει, εξαϋλώνει υλικά και μη.

Εν τέλει, το «Ωστικό Κύμα» καταφέρνει να μας προβληματίσει με την πληρότητά του, κτίζοντας έναν κόσμο που έχει λογοτεχνικό λόγο ύπαρξης και που είναι ακριβώς αυτή η κινητοποίηση των λιγότερο ή περισσότερο υποψιασμένων να ανακαλύψουν αυτά που κρύβονται πίσω από την παράλογη βία, πόσο όλα όσα συμβαίνουν δικαιολογούν τον αυθεντικό τίτλο και συνιστούν όντως την τραγική πτώση του σύγχρονου ανθρώπου ή αντίθετα αποτελούν τη θριαμβευτική αναγνώριση ότι τα λάθη προκύπτουν από τις επιλογές ανθρώπων που δεν μπορούν να αποφασίσουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους, έχοντας πρωτύτερα συντριβεί από ένα εσωτερικό άχθος που καθηλώνει, που αδρανοποιεί. Και ίσως κάπου στο βάθος υπάρχει μια στάλα ελπίδας να σταθούμε στα πόδια μας, να αλλάξουμε ρότα όσο έχουμε καιρό και να αντιληφθούμε την πρωτογενή αξία της συνειδητοποιημένης αντίδρασης που μπορεί να κάνει την τεράστια διαφορά και να έχει την πιο καταλυτική επίδραση.

Και αν σε κάποιους το τέλος φαίνεται κάπως κινηματογραφικό και υπερβολικά αισιόδοξο, παραθέτω ακολούθως ένα απόσπασμα από τον καθημερινό Τύπο :

«Στις 19/5/2013, η Τ.Τ., μητέρα του 15χρονου δολοφονημένου Α.Γ. στις 6/12/2008, σε ηλικία 51 ετών έφερε στον κόσμο με εξωσωματική ένα γιο. Σε ερώτηση δημοσιογράφων, η μητέρα χαρακτήρισε τη γέννηση του νέου της γιου ως δώρο Θεού.».